1. W szczególnie uzasadnionych przypadkach Wody Polskie mogą nabywać, w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa, za zgodą właściciela nieruchomości, zlokalizowane na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią, na których prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie i wynosi co najmniej 10 %, w celu zapewnienia skutecznej ochrony przeciwpowodziowej.
2. Za szczególnie uzasadnione przypadki, o których mowa w ust. 1, uznaje się sytuacje, w których istnieje potrzeba:
1) zapewnienia swobodnego spływu wód powodziowych przez teren danej nieruchomości, gdy jednocześnie okoliczności dotyczące danej nieruchomości, w tym między innymi jej umiejscowienie względem cieku wodnego oraz ukształtowanie terenu przemawiają za tym, że powinien on zostać wykorzystany na wskazany powyżej cel, a równocześnie intensywność, charakter i wartość materialna, historyczna, artystyczna lub kulturowa istniejącej na tej nieruchomości zabudowy, uwzględniając także związek tej zabudowy z zabudową istniejącą na nieruchomościach sąsiednich, nie stanowią przeszkody do jej usunięcia oraz korzyści płynące z zajęcia danej nieruchomości na cele ochrony przeciwpowodziowej przewyższają koszty finansowe i społeczne związane z nabyciem nieruchomości i ewentualną koniecznością usunięcia z niej zabudowy;
2) zapewnienia ochrony ludności i mienia przed powodzią przez umożliwienie mieszkańcom budynków zniszczonych lub uszkodzonych w wyniku powodzi zmiany miejsca zamieszkania, gdy jednocześnie okoliczności dotyczące danego budynku, w tym między innymi umiejscowienie danego budynku względem cieku wodnego, ukształtowanie terenu, na którym budynek się znajduje, rodzaj i intensywność zabudowy sąsiadującej z danym budynkiem, stan techniczny budynku przed jego zniszczeniem lub uszkodzeniem, wartość historyczna, artystyczna lub kulturowa danego budynku lub całego zespołu zabudowy, w obrębie którego się znajduje, oraz liczba osób zamieszkująca dany budynek przemawia za tym, że odbudowa lub remont danego budynku są niecelowe, biorąc pod uwagę, że nie ma możliwości wyłączenia lub zminimalizowania w wystarczającym stopniu zagrożenia jego ponownym zniszczeniem lub uszkodzeniem takiego budynku w wyniku powodzi.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, nabyciu mogą podlegać:
1) nieruchomości, na których są posadowione budynki mieszkalne zgodnie z definicją zawartą w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB), z wyłączeniem budynków zamieszkania zbiorowego według definicji znajdującej się w PKOB;
2) lokale stanowiące przedmiot odrębnej własności znajdujące się w budynkach mieszkalnych, o których mowa w pkt 1.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, nabyciu mogą podlegać również nieruchomości, na których znajdują się budynki o innym przeznaczeniu niż określone w ust. 3 lub nieruchomości niezabudowane, o ile ze względów bezpieczeństwa powodziowego istnieje potrzeba całkowitego usunięcia zabudowy z terenu, na którym są zlokalizowane już nabyte w trybie ust. 2 pkt 2 budynki mieszkalne wskazane w ust. 3 pkt 1, i przeznaczenia tego terenu na potrzeby ochrony przeciwpowodziowej.
5. W celu ustalenia terenów obejmujących nieruchomości, o których mowa w ust. 1, z których z uwagi na szczególnie uzasadnione przypadki wskazane byłoby nabywanie nieruchomości, Wody Polskie mogą wystąpić o opinię do właściwej gminy, w której wystąpiła powódź.
6. Nabycia nieruchomości, o których mowa w ust. 1, z wyjątkiem nieruchomości, o których mowa w ust. 2 pkt 2, dokonuje się po cenie rynkowej powiększonej o 20 %. Podstawę ustalenia ceny stanowi wartość rynkowa nieruchomości określona przez rzeczoznawcę majątkowego.
7. Nabycia nieruchomości, o których mowa w ust. 2 pkt 2, dokonuje się po cenie odpowiadającej wartości rynkowej gruntu powiększonej o wartość naniesień w postaci budynków mieszkalnych zlokalizowanych na tej nieruchomości oraz lokali mieszkalnych i użytkowych stanowiących odrębny przedmiot własności znajdujących się w budynkach mieszkalnych, przyjmując wartość 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego z dnia poprzedzającego dzień wystąpienia powodzi, oraz o wartość pozostałych naniesień, o ile występują. Ustalona w ten sposób cena podlega powiększeniu o 20 %.
8. Dla określenia wartości 1 m2 powierzchni użytkowej budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego w dniu poprzedzającym dzień wystąpienia powodzi przyjmuje się, że wartość 1 m2 odpowiadała wartości ostatnio ogłoszonego przed tym dniem wskaźnika przeliczeniowego kosztu odtworzenia 1 m2 powierzchni użytkowej budynków mieszkalnych w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 725) dla województwa albo gminy, na terenie której znajdował się ten budynek lub lokal.
9. Wody Polskie do dnia 30 czerwca każdego roku ustalają i przekazują do ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej zapotrzebowanie na niezbędne środki finansowe związane z planowanymi na przyszły rok nabyciami nieruchomości na podstawie ust. 1, wraz z uzasadnieniem wyboru danych nieruchomości do nabycia, mając na uwadze stopień zniszczenia w wyniku powodzi obiektów budowlanych znajdujących się na tych nieruchomościach oraz wpływ tych obiektów na ochronę przeciwpowodziową, w szczególności utrudnienia swobodnego spływu wód powodziowych.
10. Zapotrzebowanie, o którym mowa w ust. 9, otrzymane od Wód Polskich jest przekazywane za pośrednictwem ministra właściwego do spraw gospodarki wodnej do ministra właściwego do spraw budżetu.